1.      Tìm hiểu thông tin

Học bổng DAAD có nhiều loại dành cho nhiều đối tượng khác nhau (gồm có 23 loại vào năm 2018). Trong đó có một số loại phổ biến như học bổng hỗ trợ học tiếng (dành cho những ứng viên đã nhận được học bổng từ các cơ quan và tổ chức của Việt Nam để học tập hoặc nghiên cứu tại Đức), học bổng toàn phần dành cho bậc thạc sĩ, tiến sĩ và học bổng nghiên cứu sau tiến sĩ.

Ngoài ra, trên trang chủ của DAAD còn cung cấp thông tin nhiều loại học bổng của các tổ chức khác trên toàn nước Đức. Các bạn có thể lên website của tổ chức để tìm hiểu thêm thông về chính sách hỗ trợ và yêu cầu của từng loại học bổng… (https://www.daad-vietnam.vn/vi/tim-nguon-tai-tro/).

Hình chụp dưới đây thể hiện thông tin chi tiết cho học bổng toàn phần bậc thạc sĩ.

Lưu ý: Học bổng toàn phần DAAD bậc thạc sĩ và tiến sĩ chỉ xét duyệt cho các ứng viên tốt nghiệp Đại học hoặc Thạc sĩ không quá 6 năm và có ít nhất 2 năm kinh nghiệm làm việc ở vị trí phù hợp với chuyên ngành đã tốt nghiệp. Ứng viên nếu đã sang Đức thì không quá 15 tháng mới có thể nộp đơn xin học bổng.

2.      Chuẩn bị hồ sơ

Điều kiện nộp hồ sơ của từng loại học bổng sẽ khác nhau. Tùy vào mỗi loại học bổng, Ủy ban xét duyệt sẽ đánh giá chi tiết cho từng bộ hồ sơ, bao gồm cả buổi phỏng vấn của ứng viên. Ứng viên trúng tuyển sẽ được lựa chọn từ trên xuống theo thứ tự chất lượng hồ sơ.

Thông thường hồ sơ được đánh giá dựa trên một số yếu tố:

• Các bằng chứng về sự nỗ lực, cố gắng của ứng viên để có thể tiếp tục học ở bậc cao hơn và khả năng thành công ở bậc học đó (ví dụ: ứng viên sinh ra và lớn lên từ vùng thuần nông, tuy cuộc sống khó khăn nhưng đã đậu đại học, tốt nghiệp loại giỏi, khả năng ngoại ngữ tốt – IELTS 7.0, đang có một vị trí công việc tốt ở một tổ chức danh tiếng với sự cạnh tranh cao… sẽ có cơ hội đạt học bổng cao hơn so với thí sinh có chất lượng hồ sơ tương đương nhưng có xuất phát điểm tốt hơn);
• Sự liên quan giữa ngành học đăng ký với vị trí việc làm hiện tại và ngành học đã theo học trước đó (ví dụ: ứng viên nếu tốt nghiệp đại học chuyên ngành sư phạm Anh văn, hiện đang công tác ở trường Đại học mà đăng ký học bổng thạc sĩ DAAD để học về kinh tế thì khả năng cạnh tranh không cao bằng đăng ký học ngành quản lý giáo dục và đào tạo nghề);
• Những thành tựu đạt được (điểm tốt nghiệp đại học; trình độ ngoại ngữ; các giải thưởng về học tập, thể dục thể thao, sáng tạo khoa học kỹ thuật, nghiên cứu khoa học; bài báo quốc tế;…).
• Tuy nhiên, một số yếu tố khác đôi khi cũng được xem xét như: Quê quán, nghề nghiệp và nơi làm việc, những đóng góp cho cộng đồng, khả năng lan tỏa sau khi tốt nghiệp…

3.      Nộp hồ sơ và tham gia phỏng vấn

Hồ sơ tiếng Việt phải dịch sang tiếng Đức hoặc tiếng Anh. Mọi thứ nên được chuẩn bị đầy đủ theo hướng dẫn của từng loại học bổng. Hồ sơ nếu không đủ theo yêu cầu sẽ bị loại ở vòng xét chọn đầu tiên hoặc giảm khả năng cạnh tranh trong quá trình xét chọn.

Hạn chót nộp hồ sơ vào ngày 15 tháng 10 hàng năm cho khóa học vào tháng 10 năm sau. Thời gian cổng nộp hồ sơ online được mở trước hạn chót nộp hồ sơ từ 4-6 tuần (khoảng đầu tháng 9). Vì vậy, ứng viên chú ý chuẩn bị hồ sơ và đăng ký tài khoản trên cổng thông tin DAAD Việt Nam càng sớm càng tốt (tốt nhất trong tháng 9 phải nộp hồ sơ online xong), đề phòng trường hợp hồ sơ cần bổ sung nhưng thời gian nộp hồ sơ đã hết.

Sau khi nộp hồ sơ online thì một bộ hồ sơ giấy cũng phải được chuẩn bị để gửi về DAAD Hà Nội theo đường bưu điện. Bộ hồ sơ giấy được in ra trực tiếp từ file tổng hợp mà cổng thông tin DAAD tạo ra sau khi ứng viên hoàn tất việc nộp hồ sơ online (Application summary).

Ngoài ra, ứng viên cũng phải liên hệ với giáo sư cũ để xin thư giới thiệu. Thư giới thiệu được hoàn thành theo mẫu của DAAD (download từ cổng nộp hồ sơ). Giáo sư sau khi điền thông tin đầy đủ vào thư giới thiệu theo yêu cầu, ký tên đóng dấu và scan gửi mail trực tiếp về cho bộ phận tiếp nhận hồ sơ của DAAD. Bản giấy sau đó được cho vào phong bì và niêm phong. Phong bì chứa thư giới thiệu sẽ được gửi về DAAD bởi đích thân Giáo sư hoặc cũng có thể gửi về bởi ứng viên nhưng phải được đảm bảo nằm trong phong bì đã được niêm phong bởi người giới thiệu. Hạn chót gửi hồ sơ giấy về DAAD Hà Nội cũng là ngày 15 tháng 10 và được tính theo dấu bưu điện.

Địa chỉ nhận hồ sơ giấy và thư giới thiệu của Giáo sư:

Regional Office Hanoi
Vietnamesisch-Deutsches Zentrum

Trung Tam Viet-Duc
Hanoi University of Science and Technology

(Trường Đại học Bách Khoa Hà Nội)
Dai Co Viet / Tran Dai Nghia, Hanoi, Vietnam
Tel.: +84 (4)/3868-3773
Fax.: +84 (4)/3868-3772
Email: daad@daadvn.org
Website: https://www.daad-vietnam.vn

Sau hạn chót nộp hồ sơ khoảng 2 tuần, nếu hồ sơ vượt qua vòng xét chọn sơ bộ thì ứng viên sẽ nhận được Email từ DAAD Hà Nội thông báo lịch phỏng vấn. Ứng viên có thể sẽ không được hỗ trợ chi phí đi lại. Thời gian phỏng vấn trong khoảng cuối tháng 11 (sau hạn chót nộp hồ sơ khoảng 1 tháng).

Buổi phỏng vấn học bổng DAAD toàn phần sẽ theo nhịp 30 phút. Chính thức khoảng 20 đến 25 phút cho mỗi ứng viên. Đối với ứng viên cho học bổng tiến sĩ, phần trình bày đề tài nghiên cứu của ứng viên khoảng 7-10 phút. Vì thời gian rất ngắn và Hội đồng đông người (khoảng 8-10 người, bao gồm 2-3 chuyên gia trong nước, 3-4 chuyên gia đến từ Đức và 2-3 người là thành viên của DAAD Việt Nam) nên ứng viên chỉ cần trả lời trực tiếp các câu hỏi được nêu từ hội đồng. Ứng viên không trình chiếu, không dùng poster và bất kì thiết bị hỗ trợ nào khác (laptop, ipad…). Nếu ứng viên đến trễ mà không thông báo trước hoặc không tham gia phỏng vấn sẽ bị loại.

Toàn bộ hội đồng và ứng viên sẽ sử dụng tiếng Anh hoặc tiếng Đức trong buổi phỏng vấn. Vì vậy, ứng viên cần nắm vững kế hoạch học tập (ứng viên thạc sĩ) và đề cương nghiên cứu (ứng viên tiến sĩ) và các tài liệu trích dẫn liên quan cho việc thuyết trình bằng tiếng Anh hoặc tiếng Đức.

Ứng viên nên tự tin, trả lời to, rõ ràng các câu hỏi, câu nào không hiểu có thể hỏi lại, tránh vội vàng trả lời lạc đề. Các câu hỏi chủ yếu xoay quanh đề tài nghiên cứu, lĩnh vực học tập. Bên cạnh đó thể có một số câu như:

• Do đâu bạn biết về chương trình học bổng của DAAD?
• Tại sao bạn muốn sang Đức học tập, nghiên cứu?
• Tại sao bạn chọn đề tài này và trường này?
• Bạn biết gì về nước Đức và thành phố/trường bạn định sang?
• Bạn tiếp xúc với Giáo sư hướng dẫn trong hoàn cảnh nào?
• Bạn có dự định làm Field research không? tại đâu?
• Chương trình học của bạn có thể hỗ trợ sự phát triển cho Việt Nam như thế nào sau khi tốt nghiệp?

4.       Nhận kết quả và chuẩn bị lên đường

Ứng viên sẽ được thông báo cụ thể kết quả đạt hay không đạt sau khi phỏng vấn khoảng 03 tháng (trong tầm tháng 3 năm sau).

Nếu ứng viên hiện đang công tác, học tập tại Việt Nam sẽ phải tham gia khóa học tiếng Đức tập trung tại Hà Nội 04 tháng, từ tháng 6 đến hết tháng 9. Ứng viên đã sang Đức không cần tham gia khóa học tiếng này. Việc học tiếng ở Hà Nội sẽ được DAAD chi trả hoàn toàn chi phí và hỗ trợ một phần chi phí ăn ở, đi lại cho ứng viên.

Song song trong quá trình học tiếng, ứng viên liên hệ Đại sứ quán hoặc Tổng lãnh sự quán Đức để làm visa. Ứng viên chú ý lên website (https://vietnam.diplo.de/) đặt lịch hẹn sớm vì thời gian đặt lịch hẹn làm visa đến khi có hẹn thông thường trên 2 tháng.  Các bạn chú ý, hiện nay hồ sơ xin cấp thị thực Schengen của Đức có thể được nộp qua các Trung tâm tiếp nhận hồ sơ xin thị thực của công ty VFS Global tại Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh và Đà Nẵng cho thời gian lưu trú tối đa 90 ngày. Kênh này chưa được áp dụng cho đối tượng du học sinh với thời gian lưu trú hơn 90 ngày, vì vậy các bạn vẫn phải sử dụng kênh truyền thống để làm các thủ tục visa.

Bên cạnh những việc trên, ứng viên có thể tìm hiểu thêm trên internet hoặc liên hệ với các cựu học viên DAAD, các du học sinh Việt Nam tại Đức để hỏi thêm về cuộc sống của du học sinh tại Đức (văn hóa, khí hậu, giao thông…). Ứng viên có thể liên hệ với các du học sinh tại Đức thông qua mạng xã hội Facebook hoặc website của Hội du học sinh.

Ứng viên nhận được học bổng DAAD được hỗ trợ một phần chi phí để vợ/chồng và con nhỏ có thể sang Đức trong suốt thời gian học tập cùng với ứng viên. Vì vậy, nếu ứng viên muốn dẫn thành viên trong gia đình sang Đức trong suốt thời gian học nên liên hệ bộ phận DAAD Hà Nội để được hướng dẫn thủ tục làm visa và nhận hỗ trợ cho người thân.

5.      Bắt đầu du học và hoàn thành khóa học

Khi mới sang Đức lần đầu, có rất nhiều thứ du học sinh có thể bị “shock”. Vì vậy, cần kết nối cho mình một nhóm du học sinh để có thể hỗ trợ cho nhau trong thời gian đầu.

Việc theo học tại một trường Đại học ở Đức không phải quá dễ dàng so với một số nước khác. Vì thế, các du học sinh được khuyên nên tập trung học ngay từ đầu, không nên có tâm lý chủ quan. Du học sinh cần tập thói quen học là học, chơi là chơi, không nên mang tâm lý học thì nghĩ đến việc chơi, chơi lại lo lắng việc học.

Sang Đức du học, các bạn nên tranh thủ ngày nghỉ hoặc cuối tuần đi thăm thú đây đó. Ngoài việc có thể hưởng thụ cảnh đẹp, các bạn có rất nhiều thứ có thể học hỏi được từ đời sống văn hóa ở Đức. Đặc biệt, đối với các bạn đam mê công nghệ thì đây là quốc gia các bạn chắc chắn phải dành nhiều thời gian khám phá và học hỏi. Một trong những nơi các bạn nên tới thăm là khu triễn lãm tại Hannover (bang Niedersachsen), đây là nơi thuật ngữ Cách mạng công nghiệp 4.0 ra đời.

Nói chung, việc học tại Đức không khó nếu các bạn đủ chăm chỉ và có phương pháp đúng đắn. Về chi phí sinh hoạt, số tiền học bổng cấp thường dư từ 20-30% để các bạn có thể đi đây đó hoặc tích lũy. Ngoài ra, các bạn nhận được học bổng còn có thể làm thêm với thu nhập lên đến 450 euro mỗi tháng theo quy định dành cho du học sinh.

Khi hoàn thành khóa học và về nước phục vụ, các cựu du học sinh sẽ trở thành những thành viên trong mạng lưới của DAAD, các bạn có thể tiếp tục nộp hồ sơ cho các khóa học cao hơn hoặc các khóa nghiên cứu ngắn hạn, các gói hỗ trợ dự án, workshop…

—

Trên đây là một số kinh nghiệm trong việc nộp hồ sơ xin học bổng DAAD, dịp khác tôi sẽ chia sẻ thêm kinh nghiệm xin học bổng Giáo sư và học bổng của tổ chức DFG (Deutsche Forschungsgemeinschaft – German Research Foundation – Quỹ nghiên cứu khoa học Đức), các học bổng này cũng hỗ trợ toàn phần cho ứng viên trong suốt quá trình sinh sống, nghiên cứu và học tập tại Đức.

Trần Quốc Dẹn

Email: dentq.stos@gmail.com

Nghiên cứu sinh tại trường Đại học Oldenburg, CHLB Đức

Học bổng đã nhận: Mekong1000 (2011); DFG (2017) và DAAD (Research Grants – Doctoral  Programmes in Germany; 2019)